Mechels dialect

Dialect of the Mechelen area

Net als Hendrik Diddens roept Mechelen Mapt iedere Mechelaar op, zijn of haar kennis van de Mechelse woorden en uitdrukkingen te verspreiden en de optekening van het Mechels dialect te vervolledigen. Deze site wijdt aan het onderwerp een reeks artikelen & hulpmiddelen. De stad kent trouwens meer dan één "Mechels". Vlak voor zijn dood in 1986 vermeldde voormelde auteur in zijn Woordenboek van het Mechels dialect: ‟ In de groep van Brabantse dialecten onderscheidt het Mechels zich qua uitspraak door een paar typische klanken en qua woordgebruik door een stelletje sterk lokaal gekleurde vormen, constructies en wendingen die het een eigen karakter geven. Discrete echo's hiervan klinken verrassend-vrolijk tot in de zondagse taal van heel wat beschaafd sprekende Mechelaars door. Een verschijnsel dat men trouwens in om het even welk taalgebied kan waarnemen.”  Mechelen Mapt gedenkt tevens de in 2011 op 73-jarige leeftijd overleden Mechelaar Edward ('Warre') Coremans, één van de grote promotoren van zijn streektaal.

Hendrik Diddens' woordenboek van ‍'t Mechels

Een Mechels voorsmaakje

Het Mooiste Mechelse Woord

In het najaar van 2007 koos men het 'Mooiste Mechelse Woord' op Mechelen Blogt. Langɘnaasɘm kreeg de meeste stemmen en ook bœsjkammɘrεε en titantollɘkɘ werden bijzonder gewaardeerd.

Mεchɘlɘ Fiest

"As gao da paost..."

Het feestlied door Nite Spirit gebracht tijdens Fata Morgana op 1 september 2007 werd een single, Mechele Fiest. Hier volgt het refrein; de gehele tekst (in een wat andere spelling van het Mechels) kan op YouTube gelezen worden.

Onderstaande spelwijze is deze als gebruikelijk op Mechelen Mapt.

ɘ stappɘkɘ na vui, ɘ stappɘkɘ œpzao;
œ poop is laatɘ droajɘ van a 'ien twie drao';
dee εrrɘmkɘs in dɘ lœcht, mɘ zwoajɘ œm tɘr 't miest
en mɘ roopɘ tɘgɘlaok: "Mεchɘlɘ Fiest!"

't Is fiest in 't Stad, 't is fiest in 't Stad!
Geft ɘr ons nog ientsjɘ, stekt nog ma-j-ɘ vat.
't Is fiest in 't Stad, 't is fiest in 't Stad!
Mɘ gεεvɘ van kattoon, mɘ gεεvɘ van ons gat...

As gao paost

Gunther Neefs en 'De laatste show'-band

Het lied as gau paust met tekst door Mark Uytterhoeven naar aanleiding van een geheel in 't Mechels uitgevoerde De laatste show op TV Eén in 2005, werd een hit.

Onderstaande spelwijze is deze als gebruikelijk op Mechelen Mapt.

Versie uitzending, zie YouTube video Refrein: As gao paost da dɘ paos an ao paost, paost dan ma gao-j-eet andɘrs. As gao paost da dɘ paos an ao paost, paost dan ma gao-j-eet andɘrs. Drao waovɘ-n-in Parraos; pattraos in raonwaonsaos; sjgoen sjgoonɘ-n-en nɘn ood; en dɘn aadɘl ei blao blood. Drao-j-aourɘ-n-œp ɘn rao: 'Mɘnier, zen dee van ao? Of zen zɘ kaod en rao, dan zen ɘt dee van mao.' ɘ pjeid da-d-ei nɘ sjeit; da-d-is nɘ pjeirɘsjeit. D' sta waatɘr in dɘ straat van dɘ staassɘ tot dɘ Vaat. Gɘ wet da die van ons kan zoapɘ g'lak ɘn spons. Dɘ Daolɘ is dɘ d’ aolɘ ni, dɘ Dεεl is d’ ons! Refrein Dɘ stoemstraokaozɘrpraosvraag krε' dɘ ni œpgɘlost, as gɘ gi bɘwaos et wa nɘn deepziedoakɘr kost. Refrein (half) Dɘ Saadɘleir is groet; da-d-is nɘ stadsgɘnoet. En da-d-is dɘ morraal: Mεchɘls is ɘn weirɘldtaal. Œbaat of Nigεrjaan, di künnɘ-n-ons vɘrstaan. Darrœm is dɘ ?Wadreegas? œk nar ons gɘgaan. Refrein Dɘ paos is weg an ’t kwaonɘ, a-j-is ’t al groetɘndiels. ’t Vaticaan wɘurt Mεchɘls, dankzao kardinaal Danniels. De paos paost, da dɘ paos zal blaovɘ. Paos paost ma gao, paos paost ma gao, paos paost ma gao-j-eet andɘrs!

Versie hitsingle, zie Nostalgie podcast Refrein: As gao paost da dɘ paos œp ao paost, paost dan ma gao-j-eet andɘrs. As gao paost da dɘ paos œp ao paost, paost dan ma gao-j-eet andɘrs. Drao waovɘ-n-in Parraos; pattraos in raonwaonsaos; sjgoen sjgoonɘ-n-en nɘn ood; en dɘn aadɘl ei blao blood. Drao-j-aourɘ-n-œp ɘn rao: 'Mɘnier, zen dee van ao? Of zen zɘ kaod en rao, dan zen ɘt dee van mao.' ɘ pjeid da-d-ei nɘ sjeit; da-d-iet nɘ pjeirɘsjeit. D' sta waatɘr in dɘ straatɘ van dɘ staassɘ tot dɘ Vaat. Gɘ wet da dee van ons kan zoapɘ lεk ɘn spons. Dɘ Daolɘ is ni d’ aolɘ, nεε dɘ Dεεl is d’ ons! Refrein Dɘ stoemstraokaozɘrpraosvraag krε' dɘ ni œpgɘlost, as gɘ gin bɘwaos et wa nɘn deepziedoakɘr kost. Refrein (half) Rik Dɘ Saadɘleir is groet; da-d-is nɘ stadsgɘnoet. En da-d-is dɘ morraal: 't Mεchɘls is ɘn weirɘldtaal. Da-d-oerdɘ good œp raos - En wettɘ wa 'kik paos? Ik paos da-d-as dɘ paos paost, ɘm in 't Mεchɘls paost. Refrein Dɘ paos is weg an ’t kwaonɘ, a-j-is ’t al groetɘndiels. ’t Vaticaan wɘurt Mεchɘls, dankzao kardinaal Danniels. De paos paost, da dɘ paos zal blaovɘ. Paos paost ma gao, paos paost ma gao, paos paost ma gao-j-eet andɘrs! Wa paost 'm nao?

Broan saos

Recept voor Bruine Saus: tekst (2005) door Jos Nys, aangepast (2007) door Roger Kokken; ernaast licht herschreven (2013) door SomeHuman:

Onderstaande spelwijze is de voor deze tekst originele. Ajôôn faon snaoje (ni te vuil) Klaon bètche bouter of oule in kasrol Laten bruneire Lavenierblad tooveuge Vaof krôôdnagels Peiper, zaot en krôônot Water Een klaon bètche gebrande karramel van ba den drogist E kleuntche sôôker Azaon Cintroon (e scheifke in veer gesneije) E klaon bètche majizeina vè te binne.

Onderstaande spelwijze is deze als gebruikelijk op Mechelen Mapt. Vɘu-j-ɘ koppɘl: Wa-d-ajoan faon snaojɘ (ni tɘ vuil) en me-j-ɘ klaon bekkɘ boutɘr of oulɘ laatɘ bronnεεrɘ-n-in ɘ kasrollɘkɘ. ɘ lorreerblɘudsjɘ-d-ɘrbao doon, vaof kroanaagɘls, wa peipɘr, zaot, kroanɘut en waatɘr Dan ɘ klaon bekkɘ gɘbrandɘ karrammεl van ba dɘn droggist, ɘ klɘuntsjɘ soakɘr of nɘ gœjɘ kaffɘleipɘl kristallizee, nɘ sjguit azzaon en ɘn in veerɘ gɘsnεεjɘ sjgεfkɘ sitroon. Allɘs me ɘ klaon bekkɘ majjizεεna binnɘ. Wεrrɘm sεrvεεrɘ ouvɘr avvɘ gɘbakkɘ vis œp dɘ talloerɘ, en vɘuts in ɘ kœmmɘkɘ me nɘ leipɘl, vɘu-j-aolɘ gɘtwiejɘ. Vɘu goo tɘ zεn mœt ɘr gɘnœg saos œp de mœnkɘ blaovɘ plεkkɘ ma ga-s-zɘ toch nog goo-j-ouveral tüssɘ künnɘ loepɘ.

Liedjes

Plezante Wandelingen in Mechelen

In september 2007 werd een muziek-CD uitgebracht met Mechelse liedjes, inzake spontane volksliedjes die in Mechelen te pas en te onpas werden gezongen op café of tijdens festiviteiten. Het project is een samenwerking van de Mechelaars Ferre Uytterhoeven, Marcel Kocken en Rudi & Marcel Sterckx. Onder meer vallen te beluisteren:

• De Stad van Plezier
• Toren in de Zon
• In den Alcazar
• Clublied van de Malinwa
• Clublied van de Racing

Bœtjɘsveirɘn œp zɘ Mεchɘls

In 2015 startte ter gelegenheid van 10 jaar varen met de Malinska, de Mechelaar Walter Smits in samenwerking met de Mechelse Dienst voor Toerisme het 'bootjevaren oep ze Mèchels‍', een ludieke tocht op de Binnendijle van 40 minuten begeleid met leuke anekdotes en sterke verhalen in onvervalst Mechels dialect.

Reklam

Het reclamebureau Blops uit de Hanswijkstraat stuntte in 2016 door haar website blops.be 'tweetalig' Algemeen Nederlands en Mechels te maken.

Filmlinks

—— De Faculteit van het Mechels dialect ——
dialectwandeling 'Vlieten' 1u30'

—— De Faculteit van het Mechels dialect ——
dialectwandeling 'Oep ze Mechels' 40'06' '

— De Faculteit van het Mechels dialect —
Algemene inleiding (Marcel Kocken) 1u29'

— De Faculteit van 't Mechels —
Varia (Marcel Kocken) 1u40'

— De Faculteit van het Mechels dialect —
Eten en drinken (Erik Vekemans) 1u36'

— De Faculteit van het Mechels dialect —
Kleding & spelletjes (Pierre Levens) 1u27'

— De Faculteit van 't Mechels —
Beroepen (Paul Delbaere) 1u17'

— De Faculteit van het Mechels dialect —
Kermissen (Paul Delbaere) 1u26'

— De Faculteit van het Mechels dialect —
Dieren (Pierre Levens) 1u32'

— De Faculteit van het Mechels dialect —
Vrouwen (Erik Vekemans) 1u50'

— De Faculteit van 't Mechels —
Groenten (Egied Rossiau) 1u54'

— De Faculteit van 't Mechels —
Lichaam/ziekte (E. Rossiau) 2u01'

— Kerstliedje 'Kessemis in Mechelen' —
(Jo Swinnen & Geert Moris) 3'57' '

——— Oorlogsliedje 1914 ———
in het Mechels 1'39' '

Mechelen Mapt linkt de volgende drie lessen onder sterk voorbehoud wegens verkavelingsmechels, onder veel  meer :

Les 1 haalt "aalɘ", "agaa", "zaan", "naa", ... uit buurdorpen wat in 't Mechels 'aolɘ', 'agao', 'zaon', 'nao' is (jullie / [al]gauw / zijn / nu).
Les 2 proclameert de Dijle nadrukkelijk "dɘ Daolɘ" hoewel doorwinterde Mechelaars haar 'dɘ Dεεl' noemen. De AN-klank ij stemt normaal overeen met een Mechelse 'ao' maar 'Dεεl' is een uitzondering. Nochtans vormen de Mechelaars het woord Dijlestad, dat elkeen eerst in het Algemeen Nederlands leerde, wel volgens het op die leeftijd al verworven (ver)taalgevoel om tot 'Daolɘstad'.
Een Dijlekade is dan 'nɘn Daolɘkoa' als men per se een samenstelling bouwt maar het authentieke idioom is 'nɘ koa an dɘ Dεεl'.
Les 3 fantaseert "huuwɘlaaksboetɘ", wat als 'aovɘlɘksboetɘ' had moeten klinken, ware Mechels niet altijd enkelvoud 'traobœtsjɘ'.

Mechels voor beginners — les 1 1u40'
.  .  . ma nemt ɘt me nɘ grouvɘ korrɘl zaot

Mechels voor beginners — les 2 1u27'
.  .  . ma nemt ɘt me nɘ grouvɘ korrɘl zaot

Mechels voor beginners — les 3 1u37'
.  .  . ma nemt ɘt me nɘ grouvɘ korrɘl zaot

Externe links

• Blog: "Die pardesseu is al gielegar afgeroefeld..." - Artikel op Mechelen Blogt
• Blog: "...oep de garde zane kop..." - Mechelen Blogt over Mechelse volksliedjes
• MijnWoordenboek: Nederlands vs Mechels
• Parabel van de Verloren Zoon in het Mechels
• In en uit Mechelen: Plezante Wandelingen in het Mechels
• Het Vlaams Woordenboek