Mechels dialect
![]() |
Dialect of the Mechelen area |
Net als Hendrik Diddens roept Mechelen Mapt iedere Mechelaar op, zijn of haar kennis van de Mechelse woorden en uitdrukkingen te verspreiden en de optekening van het Mechels dialect te vervolledigen. Deze site wijdt aan het onderwerp een reeks artikelen & hulpmiddelen. De stad kent trouwens meer dan één "Mechels". Vlak voor zijn dood in 1986 vermeldde voormelde auteur in zijn Woordenboek van het Mechels dialect: ‟ In de groep van Brabantse dialecten onderscheidt het Mechels zich qua uitspraak door een paar typische klanken en qua woordgebruik door een stelletje sterk lokaal gekleurde vormen, constructies en wendingen die het een eigen karakter geven. Discrete echo's hiervan klinken verrassend-vrolijk tot in de zondagse taal van heel wat beschaafd sprekende Mechelaars door. Een verschijnsel dat men trouwens in om het even welk taalgebied kan waarnemen.” [1]
Mechelen Mapt gedenkt tevens de in 2011 op 73-jarige leeftijd overleden Mechelaar Edward ('Warre') Coremans, één van de grote promotoren van zijn streektaal.[2] |
Een Mechels voorsmaakje[bewerken]
Het Mooiste Mechelse Woord[bewerken]
In het najaar van 2007 koos men het 'Mooiste Mechelse Woord' op Mechelen Blogt. Langɘnaasɘm kreeg de meeste stemmen en ook bœsjkammɘrεε en titantollɘkɘ werden bijzonder gewaardeerd.
Mεchɘlɘ Fiest[bewerken]
Het feestlied door Nite Spirit gebracht tijdens Fata Morgana op 1 september 2007 werd een single, Mechele Fiest.[3] Hier volgt het refrein; de gehele tekst (in een wat andere spelling van het Mechels) kan op YouTube gelezen worden.[4]
- Onderstaande spelwijze is deze als gebruikelijk op Mechelen Mapt.
ɘ stappɘkɘ na vui, ɘ stappɘkɘ œpzao;
œ poop is laatɘ droajɘ van a 'ien twie drao';
dee εrrɘmkɘs in dɘ lœcht, mɘ zwoajɘ œm tɘr 't miest
en mɘ roopɘ tɘgɘlaok: "Mεchɘlɘ Fiest!"
't Is fiest in 't Stad, 't is fiest in 't Stad!
Geft ɘr ons nog ientsjɘ, stekt nog ma-j-ɘ vat.
't Is fiest in 't Stad, 't is fiest in 't Stad!
Mɘ gεεvɘ van kattoon, mɘ gεεvɘ van ons gat...
As gao paost[bewerken]
Het lied as gau paust met tekst door Mark Uytterhoeven naar aanleiding van een geheel in 't Mechels uitgevoerde De laatste show op TV Eén in 2005, werd een hit.[5]
- Onderstaande spelwijze is deze als gebruikelijk op Mechelen Mapt.
- Onderstaande spelwijze is deze als gebruikelijk op Mechelen Mapt.
Versie uitzending, zie YouTube video
Drao waovɘ-n-in Parraos; pattraos in raonwaonsaos; Drao-j-aourɘ-n-œp ɘn rao: 'Mɘnier, zen dee van ao? ɘ pjeid da-d-ei nɘ sjeit; da-d-is nɘ pjeirɘsjeit.
Dɘ stoemstraokaozɘrpraosvraag krε' dɘ ni œpgɘlost,
Dɘ Saadɘleir is groet; da-d-is nɘ stadsgɘnoet.
Dɘ paos is weg an ’t kwaonɘ, a-j-is ’t al groetɘndiels. |
Versie hitsingle, zie Nostalgie podcast[5]
Drao waovɘ-n-in Parraos; pattraos in raonwaonsaos; Drao-j-aourɘ-n-œp ɘn rao: 'Mɘnier, zen dee van ao? ɘ pjeid da-d-ei nɘ sjeit; da-d-iet nɘ pjeirɘsjeit.
Dɘ stoemstraokaozɘrpraosvraag krε' dɘ ni œpgɘlost,
Rik Dɘ Saadɘleir is groet; da-d-is nɘ stadsgɘnoet.
Dɘ paos is weg an ’t kwaonɘ, a-j-is ’t al groetɘndiels.
|
Broan saos[bewerken]
Recept voor Bruine Saus: tekst (2005) door Jos Nys,[6] aangepast (2007) door Roger Kokken;[7] ernaast licht herschreven (2013) door SomeHuman:
Ajôôn faon snaoje (ni te vuil) |
Vɘu-j-ɘ koppɘl: Wa-d-ajoan faon snaojɘ (ni tɘ vuil) |
Liedjes[bewerken]
In september 2007 werd een muziek-CD uitgebracht met Mechelse liedjes, inzake spontane volksliedjes die in Mechelen te pas en te onpas werden gezongen op café of tijdens festiviteiten. Het project is een samenwerking van de Mechelaars Ferre Uytterhoeven, Marcel Kocken en Rudi & Marcel Sterckx.[8] Onder meer vallen te beluisteren:
Bœtjɘsveirɘn œp zɘ Mεchɘls[bewerken]
In 2015 startte ter gelegenheid van 10 jaar varen met de Malinska, de Mechelaar Walter Smits in samenwerking met de Mechelse Dienst voor Toerisme het 'bootjevaren oep ze Mèchels', een ludieke tocht op de Binnendijle van 40 minuten begeleid met leuke anekdotes en sterke verhalen in onvervalst Mechels dialect.[9]
Reklam[bewerken]
Het reclamebureau Blops uit de Hanswijkstraat stuntte in 2016 door haar website blops.be 'tweetalig' Algemeen Nederlands en Mechels te maken.[10]
Filmlinks[bewerken]
dialectwandeling 'Vlieten' 1u30'
dialectwandeling 'Oep ze Mechels' 40'06' '
Algemene inleiding (Marcel Kocken) 1u29'
Varia (Marcel Kocken) 1u40'
Eten en drinken (Erik Vekemans) 1u36'
Kleding & spelletjes (Pierre Levens) 1u27'
Beroepen (Paul Delbaere) 1u17'
Kermissen (Paul Delbaere) 1u26'
Dieren (Pierre Levens) 1u32'
Vrouwen (Erik Vekemans) 1u50'
Groenten (Egied Rossiau) 1u54'
Lichaam/ziekte (E. Rossiau) 2u01'
(Jo Swinnen & Geert Moris) 3'57' '
in het Mechels 1'39' '
Les 2 proclameert de Dijle nadrukkelijk "dɘ Daolɘ" hoewel doorwinterde Mechelaars haar 'dɘ Dεεl' noemen. De AN-klank ij stemt normaal overeen met een Mechelse 'ao' maar 'Dεεl' is een uitzondering. Nochtans vormen de Mechelaars het woord Dijlestad, dat elkeen eerst in het Algemeen Nederlands leerde, wel volgens het op die leeftijd al verworven (ver)taalgevoel om tot 'Daolɘstad'.
Een Dijlekade is dan 'nɘn Daolɘkoa' als men per se een samenstelling bouwt maar het authentieke idioom is 'nɘ koa an dɘ Dεεl'.
Les 3 fantaseert "huuwɘlaaksboetɘ", wat als 'aovɘlɘksboetɘ' had moeten klinken, ware Mechels niet altijd enkelvoud 'traobœtsjɘ'.
. . . ma nemt ɘt me nɘ grouvɘ korrɘl zaot
. . . ma nemt ɘt me nɘ grouvɘ korrɘl zaot
. . . ma nemt ɘt me nɘ grouvɘ korrɘl zaot
Externe links[bewerken]
- Blog: "Die pardesseu is al gielegar afgeroefeld..." - Artikel op Mechelen Blogt
- Blog: "...oep de garde zane kop..." - Mechelen Blogt over Mechelse volksliedjes
- MijnWoordenboek: Nederlands vs Mechels
- Parabel van de Verloren Zoon in het Mechels
- In en uit Mechelen: Plezante Wandelingen in het Mechels
- Het Vlaams Woordenboek
Bronnen[bewerken]
- ↑ 1) Het Mechels dialect. Het Nieuwsblad. Nagezien 2013-01-23 [2015 dode link].
2) Diddens, Hendrik. Woordenboek van het Mechels dialekt. Algemene inleiding, voorwoord door nazaten naast titelpagina. Uitgegeven in eigen beheer (1986). Nagezien 2015-05-29. - ↑ Promotor van Mechels dialect Warre Coremans (73) overleden. Gazet van Antwerpen (Regio Mechelen) (2011-04-21). Nagezien 2013-01-23 [2015 dode link].
- ↑ Nite Spirit - The Band. Nite Spirit. Nagezien 2012-01-23.
- ↑ Night Spirit - Mechele Fiest Nite Spirit live optreden, op YouTube (Amberke93)
- ↑ 5,0 5,1 Dialectenweek: Gunther Neefs - As Gau Paust - Belpop Shuffle - Podcast. Nostalgie. Nagezien 2013-01-23.
- ↑ Plezante wandeling in het Mechels - Herontdek Mechelen met HAGOK. Nieuwsblad.be (Haacht) (2009-10-12). Nagezien 2013-01-24.
- ↑ Goovaerts, Jan (reacties incl. door Kokken, Roger). Mechelse bruine saus ??. Mechelen Blogt (≥ 2007-09-26). Nagezien 2013-01-24.
- ↑ 'Mechelse liedjes!' voorgesteld in Kolommenzaal (2007-09-18) op Mechelen Blogt
- ↑ Plezant bootjevaren ‘oep ze Mèchels’. Het Nieuwsblad (Regio Mechelen) (2015-03-29). Nagezien 2015-03-29.
- ↑ De Moor, Leen. Website van Mechels reclamebureau in ’t Mechels. MadeInMechelen (2016-09-29). Nagezien 2016-09-29.